Кавказым ибгхэм, дунейм и къэхъугъэхэм мыIэрыщI мывэкIэ щыхъумауэ,Христос и мыIэрыщI Ликыр щыIэщ.
Теплъэр Мцештэ щыгум щыIэщ, и инагъыр санитиметри 180-рэ, и бгъуагъыр сантиметр 40 мэхъу. Ликыр плъыфищкIэ тхащ: хужькIэ, кхъуэщыныфэкIэ, плъыжь-фIыцIафэкIэ. Скъар тхьэнапэр къэзыхута щIэныгъэлIхэм гу лъатащ теплъэр нэгъуэщI лъапIэныгъитIым зэрещхьым – Турин плащаницэм щыIэ Христос и Ликымрэ Синай къулъшырыфым Пантократор щыIэ Христос и Ликымрэ.
Христос и Архыз Ликыр, Архыз Ищхъэрэ Троицкэ члисэмкIэ унэтIам, хуэбгъэфащэ зэрыхъунумкIэ а члисэр щаухуауэ къыщIэкIынут X лIэщIыгъуэм. Ар 1999 гъэм накъыгъэм Анатолэм щыпсэухэмрэ Варченко Сергейрэ къыщагъуэтащ мэз Iувым метри 150-рэ и лъагагъыу къыхэщу. Тхьэнапэр къагъуэта нэужь, IэщIагъэлIхэм абырэ бгым и Iэгъуэблагъуэмрэ яджащ. Абы пэмыжыжьэу къагъуэтащ VII-X лIэщIыгъуэхэм яухуа кхъэлэгъунэхэр.
Iуащхьэм, теплъэм нэхъ и лъабжьэкIэ, чристэн кхъэлэгъунэ къыщагъуэтащ. Ар зыубгъуауэ яджыну Iэмал яIакъым, къеухынкIэ зэрышынагъуэм къыхэкIыу, ауэ щIэныгъэлIхэм хуагъэфэщащ абдеж тхьэнапэ зытх щыщIалъхьауэ. Iуэху еплъыкIэ щыIэщ Христос и Ликыр Архыз бгым Византием щыщ художникым щитхауэ: а щIыпIэм пэмыжыжьэу дарий гъуэгур кIуэцIрыкIащ.
Христос и Ликыр къызэрагъуэту, абы щIыналъэ лъапIэм Тхьэ елъэIуну къакIуэхэр къыщыувыIэ хъуащ. Псыхуабэ, Черкесск щIыналъэхэм я архиепископ Феофилакт ящыщщ абдеж япэ дыдэу Тхьэ щелъэIуу езыгъэжьахэм.
«А зэманым сэ семинарием сристудентт икIи фIы дыдэу сощIэж, а бгы шынагъуэм дыкъызэрыщыхутар. Жыгхэр дубыдырт, дыкъемыхуэхын щхьэкIэ, зыр зым тIыгъырт», - жеIэ Щоджэн нэхъыщхьэм.
Илъэс 20 дэкIыжауэ абы ещIэж а теплъэр япэу щилъэгъуам къызэрыщыхъуауэ щытар. Япэу ар къигъэуIэбжьат КъегъэлакIуэм и ппъэкIэм.
«Мы теплъэм и пащхьэм деж Тхьэ ущелъэIукIэ, фIыуэ зыхыбощIэ мыкIуэдыжын къарум и деж узэрыщытыр. А теплъэ гъэщIэгъуэныр, гуапагъэр, бгым деж щызэхыбощIэ. Сэ мыбы сыкъыщыхъуащ. Бгыхэр сыт щыгъуи цIыхухэм я зэхэгъэкIыпIэщ, уэр папщIэкIи уи гъусэ цIыхухэм я дежкIи. зыр зым дэIэпыкъуэгъу ухуэхъуну узэрыхьэзырым ехьэлIа зэхэгъэкIыпIэщ ар», - РИА Новости IуэхущIапIэм и корреспондентым щепсалъэкIэ къыхегъэщ щихънагъым.
2012 гъэм лъапIэныгъэм хуэкIуэ дэкIуеипIэ 526-рэ яухуащ. Языныкъуэхэм деж тетIысхьэпIэхэр щагъэуващ, уетIысэхыу зыбгъэпсэхун папщIэ. ДэкIуеипIэр утым хуокIуэ. Абдеж Христос и Ликым ущеплъ мэхъу.
Бгым и лъапэм Архыз члисэхэм хуэдэ члисэ щаухуащ. Члисэр абы щыгъуэ, 2012 гъэм ягъэнэхуащ, КъегъэлакIуэ Христос и МыIэрыщI теплъэм и щIыхькIэ. ШыщхьэуIум и 29-м члисэм щыIущIащ пащтыхь шэнтиуэ махуэшхуэм. ЛъапIэныгъэм и деж Тхьэ фыщелъэIуну фыдогъэблагъэ, Псыхуабэ епархием и «Кавказский паломник» IуэхущIапIэм и гъусэу.