Мы махуэхэм Урысей МО-м Псыхуабэ щиIэ дзэ санаторэ нэхъыщхьэм щихъ Великий Василий и цIэр зезыхьэ члисэ цIыкIум и Iэгъуэблагъэм щыIэм щыщIалъхьащ икIи и кхъащхьэр щагъэнэхуащ Осетием и узэщIакIуэ, щоджэн, жылагъуэ лэжьакIуэ, Хетагуров Коста и ныбжьэгъу щоджэн нэхъыжь Цаликов Александр.
Ар 1911 гъэм щIышылэм и 11-м Псыхуабэ дунейм щехыжащ и ныбжьыр илъэс 70-м иту. Псыхуабэдэсхэм я деж абы пщIэшхуэ щиIэт, иужьрей гъуэгуанэм трагъэувэжыну цIыху 5000-м щIигъу къызэрызэхуэсам тепщIыхьмэ. Пятигорск и епископ Арсений (Смоленц) дунейм ехыжам и тхьэлъэIу къулыкъур Спасскэ члисэ зэхуэхьэсам щригъэкIуэкIащ.
Япэу кхъащхьэм деж мэшыкъуэ мывэм къыхэщIыкIа кхъащхьэрэ жоррэ щагъуэващ. 1918 гъэм фэеплъыр зэхакъутауэ щытащ: жорыр къытрахащ икIи постаментыр ягъэIэпхъуащ икIи абдеж Ворошилов К.Е. и бюстыр щагъэуващ. Абы тету кхъащхьэр нобэр къыздэсым щытащ. 1942 гъэм Псыхуабэ къэкIуа нэмыцэ оккупантхэр, Ворошиловым и бюстыр Iуахри. Цаликовым и кхъащхьэр апхуэдэу жорыншэу къэнащ.
2018 гъэм жэпуэгъуэм Псыхуабэ и осетин зэгухьэныгъэм архиепископ Феофилакт зыхуигъэзащ лъэIукIэ кхъащхьэр зыхуей хуагъэзэжыну. Абы и арэзыныгъэкIэ ирагъэжьащ лэжьыгъэр. Абы жыджэру хэтащ зэгухьэныгъэм и унафэщI Чехов Альберт, Гассиев Руслан, Алдатов Эдуард. Абыхэм я зэфIэкIкIэ, Александр зыщыщ Алагир аузым мывэ сын кърашащ иджы абы и кхъащхьэм щагъэувар.
ТхьэлъэIу махуэм, 2019 гъэм щIышылэм и 11-м, члисэ цIыкIум деж щызэхуэсащ Псыхуабэ и осетин зэгухьэныгъэм и лIыкIуэхэр, къалэ администрацэм, дзэ санаторэм щыщхэр. Жорыр ягъэнэхуащ икIи тхьэлъэIур жаIащ Псыхуабэ и Лазаревскэ члисэм и унафэщI щоджэн нэхъыжь Дьячков Александр. ТхьэлъэIу нэужьым ар къызэхуэсахэм я пащхьэм къыщыпсэлъащ. Цаликов Александр зэфIигъэкIахэм теухуауэ куэд жаIащ осетин тхыбзэр егъэфIэкIуэным, урысыбзэкIэ тха ХъыбарыфIхэр зэрыт тхылъ лъапIэр, тхьэлъэIу тхылъхэр осетиныбзэкIэ зэдзэкIыным и IуэхукIэ.
ИужькIэ къэпсэлъащ Осетие Ищхъэрэ-Алание республикэм лъэпкъ IуэхухэмкIэ и министр Цуциев Аслъэн. Ар къызэхуэсахэм яхутепсэлъыхьащ
Осетием и узэщIакIуэм и гъащIэм. Къэпсэлъахэм ягу къагъэкIыжащ щоджэным, егъэджакIуэм и хьэл-щэн дахэхэр, ар цIыху гуапэу зэрыщытар. Чристэн щоджэным, егъэджакIуэм, узэщIакIуэм и кхъащхьэ цIэимыIуэм иджы хуэфащэ теплъэ иратащ.